Ուղիղ 101 տարի առաջ` 1918թ. մայիսին Ղարաքիլիսայում, Բաշ-Ապարանում եւ Սարդարապատում հայկական կանոնավոր ուժերին եւ կամավորականներին հաջողվեց կենաց եւ մահու հերոսամարտերում անհավանական հաղթանակ տանել թուրքերի դեմ` կասեցնելով նրանց առաջխաղացումը:

Հաղթանակը հնարավորություն տվեց հայ ժողովրդին վերականգնել դարեր առաջ կորցրած անկախությունը: 

Հայոց ազգային խորհուրդը Թիֆլիսում հռչակեց Հայաստանի անկախությունը: «Անդրկովկասի քաղաքական ամբողջության լուծումով եւ Վրաստանի ու Ադրբեջանի անկախության հռչակումով ստեղծված նոր կացության հանդեպ` Հայոց ազգային խորհուրդը իրեն հայտարարում է հայկական գավառների գերագույն միակ իշխանությունը: Որոշ ծանրակշիռ պատճառներով թողնելով մոտիկ օրերը կազմել Հայոց ազգային կառավարություն` Ազգային խորհուրդը ժամանակավորապես ստանձնում է կառավարական բոլոր ֆունկցիաները` հայկական գավառների քաղաքական ղեկը վարելու». ահա այս ձեւակերպումն էլ դարձավ Հայաստանի անկախության հռչակագիրը:

Ցավոք հունիսի 4-ին Բաթումում ստորագրվեց հայ-թուրքական հաշտեցման խայտառակ մի պայմանագիրը, որով էլ 11 հազար քմ տարածքի վրա ձեւավորվեց Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետությունը:

Հայաստանի առաջին հանրապետությունը կարճ ժամանակում ընտրեց խորհրդարան (նախագահ Ավետիք Սահակյան) եւ ձևավորեց կառավարություն (վարչապետ` Հովհաննես Քաջազնունի):

Առաջին հանրապետությունը կարճ կյանք ունեցավ, քանզի 1920թ. դեկտեմբերի 2-ին խորհրդայնացավ:

1992թ.-ից մայիսի 28-ը պաշտոնապես նշվում է որպես Հանրապետության օր: